Związki zawodowe dla samozatrudnionych – projekt w Sejmie

We wtorek sejmowa Komisja Polityki Społecznej i Rodziny zajmie się kontrowersyjnym rządowym projektem nowelizacji ustawy o związkach zawodowych. Rozszerza on bowiem prawa koalicji związkowej na osoby samozatrudnione i pracujące na umowach cywilnoprawnych. Tak głęboka zmiana jest na dodatek wprowadzana zaledwie 4 miesiące przed prezentacją projektu zupełnie nowego Zbiorowego Kodeksu Pracy, opracowanego przez Komisję Kodyfikacyjną.

Przygotowane przepisy to potencjalne źródło problemów i nieporozumień. Kłopotliwa jest nawet sama definicja osoby wykonującej pracę zarobkową wywołuje kontrowersje. Takie osoby zyskają bowiem identyczne prawa jak związkowcy będący pracownikami - ochronę przed zwolnieniem czy tzw. płatne etaty związkowe oraz przywileje, jak obowiązek pracodawcy zapewnienia organizacji związkowej odpowiednich warunków lokalowo-technicznych.

Nowa regulacja umożliwia nawet tworzenie związków zawodowych złożonych wyłącznie z osób niebędących pracownikami. Istnieje zatem obawa, że takie organizacje będą powstawały wyłącznie w celu uzyskania uprawnień związkowych, np. ochrony przed zwolnieniem. Taki efekt nowelizacji, prowadzący do nadużyć, byłby z pewnością niepożądany przez jej autorów.

Szkoda, że z projektu usunięto przepis przewidujący powiązanie uprawnień związkowych ze spełnieniem tzw. kryterium ekonomicznego. Zakładało ono, iż uprawnienia te przysługiwałyby osobom niebędącym pracownikami, o ile w ostatnim półroczu otrzymywały one od danego pracodawcy co najmniej 50 proc. wynagrodzenia otrzymywanego ze swojej pracy zarobkowej ogółem. Takie rozwiązanie miało na celu określenie względnie stałej więzi ekonomicznej łączącej daną osobę z pracodawcą. Bez tej regulacji nawet osoby wykonujące sporadyczne zlecenia dla pracodawcy będą miały wpływ na tworzenie obowiązujących w firmie regulaminów pracy czy wynagradzania.

Wyodrębnienie na gruncie przepisów prawa pracy kategorii osób samozatrudnionych jest niezwykle trudne. Wprowadzenie kryterium ekonomicznego przynajmniej częściowo rozwiązywałoby ten problem. Tymczasem w konsekwencji projektowanej nowelizacji osoby samozatrudnione będą mogły należeć zarówno do związków zawodowych, jak i do organizacji pracodawców.

Wprowadzane zmiany będą prawdziwą rewolucją w zbiorowym prawie pracy. Mają wejść w życie pół roku po uchwaleniu - tymczasem już w marcu zostanie przedstawiony projekt nowego Zbiorowego Kodeksu Pracy przygotowywanego przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Pracy. Będzie on w sposób kompleksowy regulował również materię ujętą w procedowanej nowelizacji. Dlatego rodzi się pytanie o spójność obu tych regulacji i spójność całego systemu prawa pracy. Wprowadzane obecnie przepisy mogą się bowiem różnić koncepcyjnie od tych, nad którymi pracuje aktualnie Komisja Kodyfikacyjna.

Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej